Bụi mịn là gì? Bụi mịn ảnh hưởng tới sức khỏe như thế nào?

Thời gian xuất bản: Thứ sáu, 13/10/2023, 13:00 (+07:00)

Thời gian cập nhật mới nhất: Thứ hai, 16/10/2023, 16:53 (+07:00)

Mục lục nội dung

Bụi mịn là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng, tác động tiêu cực đến sức khỏe con người. Để hiểu chính xác bụi mịn là gì, tác hại của bụi mịn và cách xử lý bụi mịn hiệu quả, hãy cùng Bestme tìm hiểu qua bài viết này nhé!

1. Bụi mịn là gì?

Bụi mịn trong tiếng Anh gọi là Particulate Matter, viết tắt là PM. Đây là các hạt bụi có kích thước siêu nhỏ, rất khó nhận biết, gồm các phân tử vô cơ hoặc hữu cơ ở dạng lỏng hoặc rắn bay lơ lửng trong không khí.

Nguồn gốc của bụi mịn đến từ bụi, đất, bồ hóng,... Nhưng nó chủ yếu là do khói của việc đốt cháy các nhiên liệu hữu cơ trong hoạt động công nghiệp hay khí thải từ các phương tiện giao thông, rác thải, cháy rừng,...

2. Các kích thước của bụi mịn

Kích thước của bụi mịn rất đa dạng, rất nhỏ, khó nhìn thấy rõ bằng mắt thường và được tính theo đơn vị µm (micromet). Trong đó, các hạt bụi có kích thước siêu vi (micron) được biết đến nhiều nhất như: 

2.1 Bụi mịn PM1.0

Bụi mịn PM1.0 là những hạt bụi có kích thước dưới 1 μm, chỉ bằng 1/50 kích thước sợi tóc. Những hạt bụi siêu mịn này có kích thước nhỏ đến mức kinh ngạc và chúng có thể tấn công phế nang một cách dễ dàng. Vì kích thước nhỏ, các phân tử này có khả năng tác động mạnh lên tế bào hay ADN của cơ thể người gây nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm.

2.2 Bụi mịn PM2.5

Với kích thước 1.0 - 2.5µm, bụi mịn PM2.5 là loại bụi mịn được nhiều người cảnh báo nguy hiểm nhất bởi vì chúng có khả năng thâm nhập vào đường máu thông qua việc hít thở.

Ngoài ra, có một số phân tử bụi còn có độc tính có thể ảnh hưởng nhiều đến cơ thể của chúng ta.

2.3 Bụi mịn PM10

Kích thước của những hạt bụi là từ 2.5 - 10µm, nhỏ hơn rất nhiều so với đường kính của một sợi tóc (50 - 70µm). Tuy nhiên, các hạt này chỉ tích tụ trên phổi nên mức độ nguy hiểm không cao bằng PM2.5.

2.4 Bụi siêu mịn

Ngoài một số bụi mịn trên, dưới đây là các loại bụi siêu mịn thường xuất hiện trong cuộc sống của chúng ta, đặc biệt là những thành phố đông xe cộ và khói bụi từ nhà máy.

• Bụi siêu mịn PM0.01 với kích cỡ hạt bụi chỉ từ 0.01 micromet.
• Bụi siêu mịn PM0.3 với kích cỡ hạt bụi chỉ từ 0.3 micromet.
• Bụi siêu mịn PM0.1 với kích cỡ hạt bụi chỉ từ 0.1 micromet. 

3. Các tác hại của bụi mịn đối với sức khỏe

Chúng ta đã khá quen thuộc với những thuật ngữ “ô nhiễm bụi mịn”. Thế nhưng bạn đã biết những tác hại của bụi mịn và bụi mịn gây nên những bệnh gì chưa? 

3.1 Gây bệnh liên quan đến đường hô hấp

Hàm lượng bụi mịn cao khiến cho tế bào thiếu oxy, gây ảnh hưởng xấu đến phổi. Ngoài ra, khi tiếp xúc lâu dài với môi trường có bụi mịn thì sẽ có nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp như viêm phế quản mãn tính, bệnh hen suyễn, suy nhược chức năng của phổi, thậm chí là ung thư phổi.

3.2 Suy giảm chức năng của các cơ quan khác

Hệ hô hấp là cơ quan chịu nhiều ảnh hưởng nhất bởi bụi mịn thì các cơ quan khác như hệ thần kinh, hệ tuần hoàn,... cũng chịu tác động không kém.

• Đối với hệ thần kinh: Ô nhiễm không khí gây ngột ngạt và khó thở, ảnh hưởng đến thói quen sinh hoạt của chúng ta. Không những thế, chúng còn ảnh hưởng đến não bộ, tăng nguy cơ đột quỵ, giảm trí nhớ, trầm cảm,...
• Đối với hệ tuần hoàn: Bụi mịn đi vào phế nang, qua vách ngăn khí - máu rồi đi vào hệ tuần hoàn, chúng sẽ làm vỡ mạch máu, dẫn đến tắc nghẽn mạch, gây nhồi máu cơ tim.

3.3 Tác nhân gây bệnh ung thư

Theo cơ chế tự nhiên, cơ thể người sẽ sản sinh ra các gốc tự do khi tiếp xúc với bụi trong một khoảng thời gian. Chính các gốc tự do này sẽ tấn công đến tế bào lẫn các phân tử quan trọng nhất của cơ thể như ADN gây nguy hiểm cho sức khỏe.

Khi ADN bị tấn công, các tế bào bị ảnh hưởng theo. Mà các khối u ung thư trong cơ thể có thể xuất hiện do các tế bào bị đột biến, biến đổi cấu trúc.

3.4 Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch

Không khí ô nhiễm sẽ phá vỡ hệ thống miễn dịch ở người, đặc biệt là trẻ nhỏ và người già. Nó khiến cho khả năng chống lại các bệnh như cúm, tiêu chảy, nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính hoặc viêm phổi,... của những đối tượng này bị giảm xuống nghiêm trọng.

3.5 Trí nhớ suy giảm

Ô nhiễm không khí có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động não bộ, tăng nguy cơ đột quỵ, gây trầm cảm và mất trí nhớ. Từ đó, chúng ta có thể bị đẩy nhanh sự suy giảm nhận thức khi tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm.

3.6 Ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ nhỏ

Khi người mẹ tiếp xúc thường xuyên với bụi mịn trong quá trình mang thai cũng có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ của thai nhi. Do đó trẻ sơ sinh có thể gặp các tình trạng như hụt cân, tự kỷ hoặc suy nhược thần kinh.

4. Cách xem chỉ số bụi mịn

Chất lượng không khí sẽ được đánh giá thông qua chỉ số AQI (viết tắt của Air Quality Index) mọi người nhận biết thông qua màu sắc của từng khu vực. 

4.1 Chỉ số bụi mịn an toàn với sức khỏe

Để xác định chỉ số bụi mịn an toàn với sức khỏe, bạn có thể tham khảo bảng dưới đây:

4.2 App đo chỉ số bụi mịn

Nếu muốn xem chỉ số bụi mịn đơn giản theo thời gian thực, bạn có thể sử dụng các ứng dụng đo lường dưới đây:

• AirVisual

AirVisual là ứng dụng có độ chính xác cao và được nhiều người tin dùng nhất hiện nay. Với chỉ số ô nhiễm không khí được cập nhật theo thời gian thực, kèm theo bảng xếp hạng các quốc gia và những thông tin cần thiết để bảo vệ cơ thể trước ô nhiễm không khí, ứng dụng AirVisual sẽ là một trợ lý đắc lực cho sức khỏe của bạn.

• Air Matters

Ứng dụng cung cấp thông tin về mức độ ô nhiễm không khí theo thời gian thực ở nhiều quốc gia và lãnh thổ khác nhau. Bạn còn có thể kết nối với một số hãng máy lọc không khí thông minh để theo dõi chất lượng không khí trong nhà của mình.

• PAM Air

PAM Air là một sản phẩm của Việt Nam. Số liệu trong ứng dụng được đo trực tiếp từ hiện trường, thông qua những thiết bị đo vật lý có tính chính xác cao.

5. Các phòng tránh bụi mịn ảnh hưởng đến sức khỏe

• Đeo khẩu trang chống bụi mịn

Đây là biện pháp quan trọng nhất khi bạn phải tiếp xúc với môi trường có nhiều bụi mịn. Chọn khẩu trang chất lượng, phù hợp với môi trường làm việc của bạn. Đảm bảo sử dụng khẩu trang đúng cách và thay mới khi cần.

Trong môi trường làm việc có nhiều bụi mịn, nhất định phải sử dụng thiết bị bảo hộ như kính bảo hộ, mặt nạ, bao tay và áo chống bụi.

• Sử dụng thiết bị lọc không khí

Sử dụng máy lọc không khí để làm sạch không khí trong nhà. Bạn có thể tham khảo trồng thêm các loại cây cảnh trong nhà để cải thiện phần nào đó chất lượng của không khí. Đây là cách giảm bụi mịn trong nhà hiệu quả và đơn giản, dễ thực hiện.

• Bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa

Trà xanh hay các món rau củ, trái cây sẽ là lựa chọn tốt nhằm cung cấp chất chống oxy hóa để ngăn chặn sự sản sinh của các gốc tự do trong cơ thể do tiếp xúc lâu dài với bụi mịn.

• Sử dụng các phương tiện công cộng

Việc sử dụng các phương tiện công cộng cũng góp phần hạn chế ô nhiễm không khí do khí thải từ các phương tiện giao thông. 

Tổng kết

Trên đây, Bestme đã cùng bạn tìm hiểu những thông tin cơ bản về bụi mịn cũng như những cách để giảm bụi mịn hiệu quả mà bạn có thể tham khảo và áp dụng. Hy vọng qua bài viết này bạn đã có thêm những thông tin hữu ích để chăm sóc sức khỏe bản thân và gia đình.

Đừng quên theo dõi Bestme mỗi ngày để cập nhật những thông tin sức khỏe bổ ích khác nhé!